CON DÊ TRONG NỀN PHÁP LUẬT XƯA

Ở nước ta từ rất sớm đã truyền miệng câu chuyện về giống thần dương tức loài dê thần một sừng gọi là “Giãi Trãi”. Theo sách Nam ngữ chính tả tự vị, trang 11, năm 1933, in bản lần thứ nhất thì Trãi là loài dê đời xưa có mỗi một sừng, tính trung trực hay húc những kẻ gian tà. Khi xử các nghi án nào thì cho con Trãi  ra trước tòa, nó dùng sừng húc vào bên nào thì thì cho biết bên ấy là kẻ  có tội. Cho nên phần nào ta có thể hiểu Nguyễn Phi Khanh, người đổ đại khoa cuối đời Trần sang Hồ, bậc tri thức rất hiểu pháp luật đặt lại tên con mình là “Trãi”. Và vị anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi, người từng làm Ngự sử đài Chánh chưởng nắm giữ pháp luật đời Hồ, có góp phần giảng, biên soạn hình luật đời Lê sơ lại rất xứng đáng với tên đẹp ấy.